บ้านขุนพิทักษ์รายาเป็นอาคารประวัติศาสตร์ที่มีความสำคัญทั้งต่อครอบครัวเจ้าของและเมืองปัตตานี โดยมันถูกสร้างประมาณปีพุทธศักราช 2460 ตั้งอยู่ในย่านการค้าของจังหวัดปัตตานีเมื่อยุค 100 ปีที่ผ่านมา และเป็นที่พักอาศัยต่อเนื่องมา 4 รุ่น (Riverbooks, ม.ป.ป.) ชื่อ “ขุนพิทักษ์รายา” หรือ “บั่นซิ่ว” ในภาษาจีน เป็นบุตรของพระจีนคณานุรักษ์ (จูล่าย ตันธนวัฒน์) และนางเบ้งซ่วน แซ่จุ่ง เกิดในปี พ.ศ. 2413 สมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งสถาปัตยกรรมของบ้านเป็นการผสมผสานระหว่างรูปแบบท้องถิ่นและจีน เป็นเรือนแถว 2 ชั้น 2 คูหา โครงสร้างชั้นล่างเป็นผนังอิฐฉาบปูน ส่วนชั้นบนเป็นโครงสร้างไม้ หลังคาด้านหน้าเป็นทรงจั่ว ด้านหลังเป็นทรงปั้นหยา มุงด้วยกระเบื้องดินเผา
